جزیره آبادان در دورترین نقطه جنوب غربی ایران، قرار دارد که از جنوب، آبهای خلیج فارس و از شمال و مشرق رودخانه‌های کارون و بهمنشیر و از غرب، اروندرود آن را در برگرفته‌اند. اروندرود در غرب آبادان تنها رودخانه قابل کشتیرانی ایران است که تا پیش از جنگ تحمیلی عراق، دو بندر بزرگ خرمشهر و آبادان از مسیر این آبراه به خلیج فارس و دریاهای آزاد متصل می شدند. آبادان به سبب وجود پالایشگاه نقش بسیار مهمی در صنعت نفت آن روز ایران داشت. خرمشهر نیز یکی از مهمترین بنادر مبادلاتی ایران محسوب می شد که از طریق راه آهن سراسری به سایر نقاط ایران متصل می شد.

پس از حمله عراق در 31 شهریور 1359 و اشغال سریع بخشهایی از خاک ایران، خرمشهر مهمترین شهر بندری ایران پس از 40 روز مقاومت، سرانجام با عقب نشینی نیروهای ایرانی به دست نیروهای عراقی افتاد. پس از سقوط خرمشهر، عراق تلاش کرد تا از طریق شرق کارون و شمال بهمنشیر، آبادان را نیز اشغال کند که با این وضعیت آبادان در یک محاصره 330 درجه‌ای قرار می‌گرفت.

با فرمان آیت‌الله خمینی در چهاردهم آبان 1359 مبنی بر لزوم شکست حصر آبادان این مسئله علاوه بر جنبه نظامی، جنبه شرعی نیز پیدا کرد. با این فرمان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تلاش مضاعفی را برای آزاد سازی حصر آبادان آغاز نمودند و همچنین نیروهای داوطلب بیشتری برای این آزاد سازی جصر آبادان بسیج شدند.

آیت الله خامنه ای رهبر کنونی ایران در مورد تاثیر سخنان آیت‌الله خمینی در نجات آبادان گفته است: آبادان در معرض حمله و خطر بود، مثل خونین شهر، منتهی همین تاکید امام که تکلیف شرعی کردند که مبادا آبادان سقوط بکند، نیروهای رزمنده را که در آنجا بود، تقویت کرد. البته در آبادان سپاه آن روز برتر از ارتش بود. بعداً ارتش هم در آبادان مستقر شد و در یک مورد که نیروهای دشمن از " بهمنشیر" عبور کردند و وارد جزیره آبادان شدند، بسیج توده ای مردم و شرافت نظامی عده ای از نظامیان ما حماسه آفرید و عراقیها را در جایی که واقعاً بیرون کردن دشمن از آنجا بسیار دشوار بود، در هم کوبیدند. عده ای را کشته و تار و مار کردند و عده ای را به داخل رودخانه انداختند و عده ای هم که توانستند، فرار کردند. عامل اصلی در حفاظت از آبادان همان فرمان امام بود و داغی که از سقوط نیمی از خونین شهر در دل برادران وجود داشت.

شرح عملیات ثامن الائمه

طرح عملیات ثامن الائمه در 15 شهریور 1360، تکمیل و سرانجام در ساعت 1 بامداد روز پنجم مهر 1360 نیروهای ایران با رعایت اصل غافلگیری کامل و پس از گسترش روی خط، به طور ناگهانی بر مواضع مقدم عراق هجوم برده و خاکریزهای اولیه عراق را بدون زد و خورد اشغال کردند.

با سپری شدن تاریکی، نیروهای هوایی طرفین وارد کارزار شده و هلیکوپترها نیز به پرواز در آمدند و پشتیبانی آتشهای توپخانه هر دو طرف با شدت هر چه تمامتر به مرحله اجرا در آمد، و عراق نیروهای احتیاط خود را در منطقه شمال محور ماهشهر آبادان وارد عمل نمود.

نیروهای ایرانی با وجود گرمای شدید، مقاومت سرسختانه عراق را در هم شکستند و بعد از 42 ساعت تلاش مداوم لشکر 77 خراسان، رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، گروه فداییان اسلام و نیروهای مردمی، عملیات با موفقیت کامل به پایان رسید و نیروهای عراق در منطقه عملیاتی خسارات سنگینی را متحمل شدند و جزیره آبادان از محاصره آنان خارج شد.

نتایج عملیات ثامن الائمه

1) ساحل شرقی رودخانه کارون تصرف گردید.

2) آبادان از محاصره یک ساله خارج شد.

3) بیش از 150 کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده ایران آزاد گردید.

4) تلفات این عملیات برای طرف عراقی: بیش از 1500 نفر کشته و در حدود 2500 نفر نیز به اسارت در آمدند. تعداد 90 دستگاه تانک و نفربر، 100 دستگاه انواع خودروی منهدم گردید و تعداد 3 فروند هواپیما و یک فروند هلیکوپتر نیز سرنگون شدند. همچنین 100 دستگاه تانک، 60 دستگاه نفربر، 3 دستگاه لودر و 150 دستگاه خودرو به غنیمت گرفته شد.

5) از نیرو های ایرانی 3000 نفر کشته شدند و همچنین 150 تانک? نه بالگرد تهاجمی از نوع بل ای‌اچ-1 کبرا? دو بالگرد ترابری بوئینگ سی‌اچ-47 شنوک? و سه بالگرد بل 214 ایرانی منهدم شدند.

پاسخ آیت‌الله خمینی به تلگرام فرماندهان در خصوص شکستن حصر آبادان

بسم الله الرحمن الرحیم

تیمسار سرتیپ فلاحی، تیمسار سرتیپ ظهیر نژاد و جناب آقای محسن رضایی ایدهم الله تعالی.

تلگراف شما درخصوص فتحی بزرگ که خداوند تعالی نصیب ارتش و نیروی هوایی و هوانیروز و سپاه پاسداران و بسیج و ژاندارمری و فداییان اسلام و سایر نیروهای مردمی فرموده و محاصره آبادان بطور کامل شکسته شده است، واصل گردید.

این جانب این پیروزی بزرگ را به فرماندهان تمامی نیروهای مسلح و به سربازان ارجمند و سپاهان نیرومند تبریک می گویم و امید است این سرافرازیها را که برای اسلام و میهن فراهم می کنند، منظور نظر مبارک ولی الله الاعظم بقیةالله (ارواحنا له الفدا) باشد و آخرین پیروزمندی را که بیرون راندن نیروهای متجاوز کافر از سرزمین میهن مان است، ملت شریف ایران بزودی مشاهده کند.

این جانب به اسم ملت بزرگ ایران از رزمندگان دلیر ارتش و سپاه و دیگر قوای مسلح( ایدهم الله تعالی) تقدیر و تشکر می کنم. از خداوند متعال توفیق نصرت و عظمت اسلام و مسلمین وبه خصوص نیروهای مسلح اسلامی را خواستار است.